Monday, June 17, 2019

DILANGKAI PATNA PUDI PATNA JOLO

Jot-jot do hata on tabege di ulaon siganup ari tarlumobi ma di ulaon Paradaton. Na mardomu tusi ditambai do muse : Martambuk bulung marbona sakkalan, marnata suhut marnampuna ugasan!

Ndang na pola maol antusan ta hata pandohan i, “ Dilangkai patna pudi patna jolo” Ia lapatanna songonondo : Unang parjolo adat ni IANAKHONNA diulahon so jolo diulahon adat ni AMONGNA. Boi do muse taringot na marhaha maranggi diangka na mangulahan adat ma rupani taringot tu tutur nang angka pambanenan.

Marragam do pangantusion taringot tu hata i, alai narumingkot astuan ni pandohan i sarupa do. Ditoru on ni gurithon ma jolo saotik taringot tu Patung/Simin ni RADJA OMPU TUAN SADORA SIMANULLANG di Matiti. Ia Radja Ompu Tuan Sadora ima Pomparan ni Ompu Raja Napasang -Datu Mahuring- Runggu Malela hinamborna di Huta Matiti.

Sundut Palimahon ma Radja Ompu Tuan Sadora Sian tarombo ni Simanullang. Radja Ompu Tuan Sadora opat ma na martinodohon ima : Ompu Tuan Sadora ma siahaan,Ompu Sumosor ma si paidua, Ompu Sunggu ma si paitolu, Ompu Raja Natakkang ma siampudan.

Taringot tu pajong-jong simin/patung sian na opat ompu i , Tuan Sadora ma parjolo, mangihut ma muse Ompu Raja Na Takkang, jala ditorushon nuaeng Ompu Sunggu. Molo Op sumosor dang adong dope partanda dibaen nasida siala na hurang do torop diangka pinomparna. Radja Ompu Tuan Sadora mangalap boru ni Raja i Boru Sigalingging.

Molo diluat Matiti nunga jong-jong be Partandana ni Ompu TUAN NAGANI na baru on dope dibaen adatna ima Siahaan ni Raja Napasang, alai molo Partanda ni Amongna “DATU MAHURING” dang adong dope.

Songonima tong di Ompu Tuan Sadora Partanda ni Amongna RUNGGU MALELA dang adong dope dipatupa. Jala mangihut do muse Tu Pomparan ni OMPU GENDE RAJA ima anak siampudan ni Raja Napasang nunga tongam di pajong-jong Patung ni Ompu i Op TUAN RINTAR hape Partanda ni Amongna dang dipatupa dope.

Patung ni Radja Ompu Tuan Sadora dibaen adatna di ari SENIN-SELASA, 19 -20 AGUSTUS 1957 di Matiti. Jojor jala tutur do sude Partording ni Acara dohot parjambaran/panjouon di ulaon i “ JAMBAR DO TAROMBO” Pomparan ni Toga Simanullang mandohoti ulaon i manjalo parjambaran sahat tu namardongan tubu diginjang ima SIRAJA OLOAN dang adong na pasoal di tarombo songon na masa nuaeng “Naeng dilangkai patna jolo patna pudi” di tarombo i SIANGGIAN gabe SIHAHAAN .

Gambar 1. Susunan acara adat pesta mangongkal holi di ari senin-selasa tgl 19-20 augustus 1957 di tugu Raja Ompu Tuan Sadora. Susunan acara dicetak di percetakan Philemon Tarutung (lihat catatan pojok kiri bawah).
Info percetakan Philemon Tarutung pernah ada  (http://help.kintamoney.com/wiki/Oeang_Repoeblik_Tapanoeli)


Nunga tung leleng Patung ni Radja Ompu Tuan Sadora i di pajong-jong andorang so tahun 1960 do pe, paojakkon batu parsuhi ima tahun 1939. Ndang na mura mangulahon pesta adat sisongonon tarlumobi na uju i ikkon na marsangap do Pomparanna taruli di 3H (Hasangapon,Hagabeon, Hamoraon) diluatna asa boi dipajong-jong patung i. Tarida do tutu songon na hea nitariashon ia Radja IHUTAN dohot KEPALA NEGERI (Kapalo) SIMANULLANG TOBA pomparan ni Radja Ompu Tuan Sadora do i.

Gambar 2.  Tugu Raja Ompu Tuan Sadora dan lokasi dalam peta.

Tugu/Partanda/Patung ni SIMANULLANG sahat tu sadarion dang adong dope di pajong-jong. Tuguni anakna nunga tongam be parjongjongna jala hot di hundulanna dipauli : Patung ni Ompu Raja Napasang , Patung ni Ompu Raja Panguhalan/ Pamuha Raja, Jala parpudi ma Tugu Ompu Tuan Dilimang.

Boha hita pomparanna masihol do rohanta mambaen tugu ni Ompunta Simanullang,.....
Andigan ma hita paborhat pande ?
Sungkun-sungkun dihita saonari ganup ma hita Pomparan ni Ompunta Toga Simanullang: “ Ise do na parjolo pajong-jong patung ni pomparan ni SIMANULLANG ditoru ni taon 1957” ? Na jumolo manggarar adat ni Ompuna ? Tangkas ma jo dialusi hita pomparan ni ompunta Simanullang!

Ndang tarulahan hita be sude na masa i “Nunga dilangkai patna pudi be patna jolo” alai sipasingot ma di hita nuaeng tu sude Pomparan ni Ompunta Toga Simanullang, asa gabe lumba-lumba ma i tu ari marsogot.
Asa martanda songon dolok marsipatudu songon dalan dihita Pomparanna. Asa marjunjungan ma hasangapon marurat ma hagabeon mamarparma nang hamoraon.
Tapasada ma rohatta ta garar ma adatni Ompunta sian ginjang ima adat na so margarar dope tu Raja ni Hula-hulatta.
Horas !

 # Dokumen on dipasahat Ompu nami : P. Simanullang (Op. Maruli) (Andorang di ngoluna)

Tabema sian ahu ; Maradu Simanullang Raja Napasang

Sedikit link untuk info percetakan philemon Tarutung
http://help.kintamoney.com/wiki/Oeang_Repoeblik_Tapanoeli
Siapa “Si Jendral”??_Pemuda pejuang yang kini sudah kakek dan sedang berkunjung ke Jakarta melihat anak-anak dan cucu-cucunya adalah Bistok Siregar, pemilik percetakan Philemon Bin Harun Siregar di Sibolga. Ia merupakan generasi ke-3 keluarga Siregar pemilik percetakan yang berdiri tahun 1921 di ibukota Tapanuli Tengah itu (percetakan serupa di Tarutung didirikan dua tahun lebih awal). Generasi pertama adalah Arun (bukan Harun) Siregar, Generasi kedua adalah Philemon Siregar dan keempat, yang kini mengelola peretakan bersejarah itu adalah putra Bistok, Horas Tongam Siregar.
BIUS SIMANULLANG TORUAN

Huta ni Marga Simanullang na di goari di Simanullang Toruan ima : Pulo Godang, Sipagabu, Banuarea dohot Panggunggunan. Bius Simanullang Toruan na parjolo holan tolu do andorang so mekar dope huta Panggunggunan gabe sada desa. Gabe opat desa ma nuaeng na masuk tu Bius Simanullang Toruan.

 Haborhatan ni Pomparan Raja Napasang tu Huta Sipagabu sian Matiti do Goarni Ompunta i TOGA ULUBALANG SIMANULLANG (Sundut paonomhon) sian Pomparan ni Raja Napasang- Datu Mahuring- Tuan Nagani- Juara Lelan. Haha ni Toga Ulubalang ima Raja Ulubalang na tinggal di Matiti saonari.

Mamopar do Pomparan ni Raja Napasang di Sipagabu. Huta na pinukka na di Sipagabu ima : PAGOTTAM huta on na pinukka ni Ompu Gontam Simanullang Raja Napasang Tuan Nagani. Di SOSOR NAPA tong do Pomparan ni Raja Napasang Tuan Nagani Raja Mulia Simanullang disi. PANGKUHURAN ima huta ni Pomparan Raja Napasang Runggu Malela Ompu Tuan Sadora.

Taringot tu adaran, tombak sahat tu hauma diluat Sipagabu Pomparan ni Raja Napasang do nampuna tano na bidang disi.

Dung adong Bius Simanullang Toruan tung denggan, une jala ture do adat,tutur dohot tarombo di luat i, mardalan do i denggan songon sitangkasna na marhaha maranggi. Tolu sahundulan lima sauduran.Ansimun sada holbung tu pege sangkarimpang, manimbung rap tu toru mangangkat rap tu ginjang.

Songoni ma tong sejarah Pendirian ni SMP Swasta SIMTOR (Simanullang Toruan) tarida do disi dos ni roha diparsaoran i. Sian Kepengurusan Panitia Pembangunan pe tangkas si tutu do i. Songononma susunanna, Ketua : Mulana Simanullang sian Pomparan ni Ompunta Tuan Dilimang (Natoras ni Amanta Rasidin Simanullang (Mantan Kepsek SMPN 3 Pakkat), Sekretaris : Saur Simanullang sian Pomparan ni Ompunta Raja Napasang, Bendahara : Jadin Simanullang sian Pomparan ni Ompunta Raja Napasang. Anggota : Korsia Simanullang sian Pomparan ni Ompunta Tuan Delimang. SMP Swasta Simtor dipasahat ma tu pamarenta gabe SMPN 3 Pakkat di Sipagabu nuaeng.

Di Bius Simanullang Toruan songonon do taringot tu ULAON BIUS ma rupani ulaon saur matua. Molo Raja Napasang do Hasuhuton bolon jambar sijaloon ni Pomparan ni Ompunta Pamuha Raja dohot Pomparan ni Ompunta Tuan Dilimang ima “PUSSU NI TULAN”. Alai molo Pomparan ni Pamuha Raja manang Pomparan ni Tuan Dilimang do Hasuhuton, jambar sijaloon manang siadopan ni Pomparan Raja Napasang sian “BONA TULAN” ma.

Panjouon di hatiha i tu dos ma i jambar na marhaha maranggi. Raja Napasang ma SIAHAAN, Molo ANGGI DOLI na : Pamuha Raja dohot Tuan dilimang ma. I do di gorahon Parsaut ni Hasuhuton di ulaon i nang diangka tutur siganup ari.

Mulai taon 1963 dison ma mulai tarida na so sada be roha dohot pambaenan di Pomparan Toga Simanullang di Bius Simanullang Toruan, na gabe marhusor tarombo di Pomparan ni Ompunta Tuan Dilimang na mandok nasida Sihahaan tubu ni Ompunta Simanullang.

Marujung ngolu ma sada natua-tua di Huta Pagottam ima Ompu Saranan Simanullang Pomparan Ni Raja Napasang Tuan Nagani sekitar tahun 1965 di Huta Pagottam Sipagabu. Parsaut di Ulaon i sian Raja Napasang Pomparan ni Ompu Tuan Sadora Simanullang. Sigagat duhut do dipatupa songon galang ni na monding i tu Raja Bius. Torda na somal do dibaen hasuhuton satoha i dohot panjouon.

Alai manigor ro do sian Pomparan ni Ompunta Tuan Dilimang na mandok “ Unang be gora hamu hami ANGGI DOLI muna, DONGAN TUBU ma gora hamu hami” Dohot jambar “DONGAN TUBU” ma pasahat hamu tu hami ! Di ulaon i pe dang di jalo Pomparan ni Ompunta Tuan Dilimang be Jambarna i gabe laos MULAK TU PASSA.

Di dok Hasuhuton do tu Raja Bius sian Pomparan ni Tuan Dilimang namandohoti ulaon i : “Dang boi dope i ulahononta molo dang tabaen dope “TONGGO RAJA” di bius Simanullang Toruan on asa sah na gabe sipaihut-ihuton i tu joloan on”. Mulak do Raja Bius Pomp ni Tuan Dilimang sian ulaon i dang dijalo jambarna.

Mangihut ma muse ulaon mamestahon huta LINTONG MAULI, dison do parjolo sahali tarbege tu pinompar ni Ompunta Raja Napasang di Bius Simanullang Toruan ima panjouon jambar nagabe DATU NAPASANG di dok Parsaut manang Partorda ni Ompunta Tuan Dilimang tu Pomparan ni Raja Napasang. Jala jambar siadopan ni Raja Bius sian Pomparan Raja Napasang dang songon na somal be ima na sian BONA TULAN i.

Raja Bius na sian Pomp ni Raja Napasang namandohoti ulaon i keberatan do di panjouon i . Sanga do mulak jambar i tu passa alai tong ma dipaune-une sian hata asa diparsaulihon jambar na i.

Ia alus sian Raja Bius Pomp ni Ompunta Tuan Dilimang mandok : Dang songon si na ujui i be hami manjalo jambar di Bulung SUMBA alai Ikkon di Bulung ni BARINGIN nama, ala naung torop pinompar nami.

Hira-hira taon 1970an dipatupa ma TONGGO RAJA di Bius Simanullang Toruan ima di Huta Sosor Lintong. Hasil ni Tonggo Raja i songononma : Molo marulaon Pomparan ni Ompunta Raja Napasang di Bius Simanullang Toruan : Jambar DONGAN TUBU nama ima sian TULAN SOMBA-SOMBA si bahonan ni Ompunta Pamuha Raja dohot Tuan Dilimang. Songonima tong sabalikna. molo di ulaon di Pomparan ni Ompunta Pamuha Raja dohot Tuan Dilimang, dang marimbar be songon si na uju i. Dos nakkokna dos partuatna alana Jambar DONGAN TUBU nama Parjambaran dang adong be HAHA DOLI dohot ANGGI DOLI di panjouon. Songoni ma partording ni adat, parjambaran dohot panjouon di Bius Simanullang Toruan sahat tu tingki nuaeng on. Mauliate, Jalang-jalang Parsadaan ma dihita Pomparan ni TOGA SIMANULLANG na humaliang.

 NB. Haroroan ni Barita on sian Natua-tua i :
 Amanta : J. Simanullang (Sipagabu)
 (Na mandohoti ulaon di Bius Simanullang Toruan)

Tabe ma sian ahu : Maradu Simanullang. Pomparan ni Raja Napasang Datu Mahuring Tuan Nagani No.15.

Mardangka ma baringin di mual pulo batu, Horas tondi madingin pirma tondi matogu.
Tiur dalan boluson, tio aek dapoton. Dapot ma na niluluan jumpang na ni jalahan.

 “Mulak ma hita tu Bona, sian bona do haroroan ni urat, bulung, ranting nang dakkana, asa marparbuehon nauli sudena pinompar ni Ompunta Toga Simanullang”